Nafaka; boşanma davası sürerken veya dava sonuçlandıktan sonra, belirli şartlara bağlı olarak, eşin diğer eşe veya ebeveynin çocuğuna verecek olduğu maddi destektir. Aile hukukunun en temel konularından biri olan nafakanın dört farklı türü vardır. Bu nafaka çeşitleri; tedbir nafakası, iştirak nafakası, yoksulluk nafakası, yardım nafakasıdır. Bu makalede tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası konularından detaylıca bahsedilecektir.
Tedbir Nafakası Nedir?
TMK madde 169’da tedbir nafakası düzenlemeleri yer almaktadır. İlgili hükme göre boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır. Tedbir nafakası, mahkemece kararlaştırılan, eşlerin zor duruma düşmesini engellemeyi sağlayan bir önlemdir.
Tedbir Nafakası Ne Zaman İstenir?
Boşanma davası devam ederken tedbir nafakası istenebileceği gibi davadan önceki süreçte de istenebilir. Tedbir nafakasının ödenmesi dava sonuçlanıncaya kadar devam eder. Tedbir nafakasına kararı verilirken eşlerin kusur durumuna bakılmaz. Zira dava sürmekte olduğu için kimin daha kusurlu olduğu henüz kesin olarak tespit edilmemiştir.
Toplumda oluşmuş genel kanı aksine erkek eş de kadın eşten tedbir nafakası talep edebilir. Sadece kadına tanınmış bir hak değildir.
Çalışan Eşe Tedbir Nafakası Verilir mi?
Tedbir nafakası talebinde bulunan eşin çalışıyor olması nafaka almasına engel değildir. Evlilik birliği içindeki hayat standartlarına uygun bir hayat sürmeyi talep edebilmektedir.
Konuyla ilgili Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2018/2243 E. , 2018/12795 K. Sayılı 13/12/2018 tarihli ilamında “Davacı eşin çalışıyor olması davalıyı tedbir nafakası yükümlülüğünden kurtarmaz. Halen evlilik birliği hukuken devam ettiğine göre, ayrı yaşamaya haksız olarak sebebiyet veren eş tedbiren nafaka vermekle yükümlüdür. Ancak davacı eşin çalışması, hükmedilecek nafakanın miktarını tayinde dikkate alınmak zorundadır. Böylece hakkaniyet ilkesine uygun bir nafaka tespit edilebilir.” şeklinde açıklanmaktadır.
Tedbir Nafakası Miktarı Nasıl Belirlenir?
Tedbir nafakasının miktarı hakim tarafından tarafların ekonomik durumları ve çalışma durumları göz önüne alınarak belirlenir.
Nafakanın miktarı dönemin ekonomik koşullarına göre dava devam ettiği sürece değiştirilebilir. Tedbir nafakası boşanma davası süresince devam eden bir nafaka türü olduğundan geçicidir ve dava sonuçlanınca yerini duruma göre diğer nafaka türlerine bırakır.
Tedbir Nafakası Ödenmezse Ne Olur?
Nafaka ödeme yükümlülüğü olan taraf borcunu yerine getirmediği takdirde ilamlı icra yoluna başvurulabilir.
Tedbir Nafakasında Yetkili Mahkeme
Tedbir mahkemesinde görevli mahkeme boşanma ve ayrılık davasıyla birlikte talep edilmesi halinde davanın görüldüğü mahkemedir. TMK madde 168’e göre boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
İştirak Nafakası Nedir?
İştirak nafakası boşanma veya ayrılık davasının sonucunda müşterek çocuğun velayeti kendisine bırakılmış eşe diğer eş tarafından çocuğun her türlü eğitim sağlık ve diğer bakım masraflarına ortak olması yönünde katkı sağlamasıdır. Ergin olmayan müşterek çocuk için iştiraf nafakasına hükmolunur. Dava sürerken müşterek çocuk için tedbir nafakası istenmişse dava sonuçlandığında iştirak nafakasına yerini bırakır. İştirak nafakası TMK madde 182’nin 2 ve 3. fıkralarında da belirtildiği üzere tarafların isteği aranmamış olup hâkim takdir yetkisini kullanarak kendiliğinden karar verebilmektedir.
İştirak Nafakasını Kim Açar?
TMK madde 329’da belirlenen kişiler tarafından iştirak nafakası açılabilir. İlgili hükme göre küçüğe fiilen bakan ana veya baba, diğerine karşı çocuk adına nafaka davası açabilir.
Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük için gereken hallerde nafaka davası, atanacak kayyım veya vasi tarafından da açılabilir. Ayırt etme gücüne sahip olan küçük de nafaka davası açabilir.
Müşterek çocuğun velayeti kendisine bırakılmış olan eş bakma yükümlülüğünün yerine getirmediği durumla ilgili Yargıtay kararı şöyledir;
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2017/831 E. , 2017/1606 K. 20/02/2017, “İştirak nafakası velayetin fiilen (eylemli olarak) kullanılmasına bağlı bir haktır. Velayetin kendisine bırakıldığı eş çocuğa bakmayıp karşı taraf çocuğa bakıyorsa çocuğa bakan, velayetin değiştirilmesi davası açmak zorunda olmadan doğrudan iştirak nafakası talebinde bulunabilir.” şeklindedir.
İştirak Nafakasından Feragat Edilebilir mi?
İştirak nafakası kamu düzeni ile ilgili olduğundan önceden feragati mümkün değildir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2010/9685 E. 2010/13957 K. Sayılı 13.09.2010 tarihli kararı “Boşanma davası sırasında annenin, velayeti altında bulunan küçüğün menfaatine aykırı olarak ve henüz tahakkuk etmemiş (doğmamış bir alacaktan) iştirak nafakasından feragati geçersizdir. Feragate ilişkin beyanı, küçüğün ergin olacağı tarihe kadar sürecek olan nafakayı kapsamaz. İştirak nafakası her an doğup işleyen haklardandır.” şeklinde ifade edilmiştir. Anlaşmalı boşanma sırasında velayet hakkı kendisine bırakılan eşin, o zaman iştirak nafakası istememesi sonradan istemesine engel değildir.
İştirak Nafakası Miktarı Nasıl Belirlenir?
Nafaka miktarı TMK madde 330’da düzenlemiştir. İştirak nafakası miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile anne ve babanın hayat koşulları ile ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun gelirleri de göz önünde bulundurulur. Nafaka her ay peşin olarak ödenir. Hakim istem halinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.
İştirak Nafakasında Yetkili Mahkeme
İştirak nafakasında yetki, TMK madde 177’ye göre boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir. Boşanma davası sonrasından nafaka talebi süreye tabi değildir.
İştirak nafakası kararının yerine getirilmemesi halinde ilamlı icra yoluyla tahsil edilebilecektir. İcra takibine rağmen tahsil edilemezse İcra İflas Kanunu’nun 344. maddesine göre nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.
İştirak Nafakası Ne Zaman Sona Erer?
İştirak nafakası müşterek çocuğun ergin olması, evlenmesi ya da çocuğun ölümü ile son bulur. Ergin olan çocuk iştirak nafakasının son bulmasından sonra yardıma muhtaç bir duruma düşecek olursa yardım nafakasına başvurur.
Yoksulluk Nafakası Nedir?
Yoksulluk nafakası TMK’nın 175. maddesinde düzenlenmiştir. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. Yoksulluk nafakası talep eden eş diğer eşten daha az kusurlu olmalıdır.
Yoksulluk Nafakası Ne Zaman İstenir?
Boşanma davasında eşlerin kusurları evlilik birliği içerisindeki eylemlerine, davranışlarına, tutumlarına bakılarak araştırılır. Hakim araştırmanın sonucunda kusursuz, az kusurlu veya eşit kusurlu ya da ağır kusurlu gibi eşlerin durumunu tespit ederek davanın seyrini belirler.
Yoksulluk nafakası taraflar tarafından talep edildiği sürece alınabilir. Hakim yoksulluk nafakasına re’sen karar vermez.
Yoksulluk nafakası boşanma davası açarken ya da dava görülmekte iken istenebilir. En geç boşanma davası sonuçlandıktan sonraki 1 yıl içerisinde talep edilmelidir.
Yoksulluk nafakasına hüküm verilirken tarafların anlaşmalı mı yoksa çekişmeli mi boşandığına bakılır. Taraflar anlaşmalı boşanıyorlarsa yoksulluk nafakasının miktarı boşanma protokolünde belirtilmiştir ve mahkeme tarafından dikkate alınır. Taraflar çekişmeli boşanıyorlarsa yoksulluk nafakası tarafların talebi üzerine ekonomik durumlarına bakılarak hükmolunur.
Yoksulluk Nafakasını Kimler Alamaz?
Boşanma sonucunda tam kusurlu olarak tespit edilen eş nafaka isteme hakkına sahip değildir.
Nafaka alacak eş başka biriyle evlenmiş, boşanmaya bağlı olarak yoksulluğa düşmeyecek bir gelire sahip, çalıştığı işinden nafakaya güvenerek istifa etmiş, çalışmaktan kendi isteği ile kaçınıyor veyahut bir taşınmazı var ise nafaka almaya hak kazanamaz.
Yeterli geliri olmayan eşten de nafaka alacağı talep edilemez.
Yoksulluk Nafakası Ne Zaman Biter?
Yoksulluk nafakası kanunda belirtilen şartların ortadan kalkması ile son bulur. Tarafların karşılıklı olarak ekonomik durumlarının değişmesi ile son bulabilir, bunun yanında miktarda arttırma ya da azaltmaya da gidilebilir.
Yoksulluk nafakasının ödenmediği tespit edildiği halde icra takibi başlatılabilir.
Yoksulluk Nafakasında Yetkili Mahkeme
Boşanma davasında talep edilen yoksulluk nafakasında yetkili mahkeme boşanmanın görüldüğü mahkemedir.
Boşanmadan ayrı olarak talep edilen yoksulluk nafakasında ise boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde olmak kaydıyla nafaka alacaklısının yerleşim yerindeki aile mahkemesidir.
Yoksulluk Nafakası Hangi Durumlarda Kesilir?
Yoksulluk nafakası, alacaklısının biriyle aynı evde nikahsız birlikte yaşaması halinde kaldırılabilir. Nafaka alan eski eşin başka birisi ile evlilik dışı yaşadığı, yoksulluk nafakası kaldırma davasında kanıtlanmalıdır. Davayı açan yoksulluk nafakası ödeme yükümlüsü nafaka alacaklısının başka bir adamla yaşadığı aynı apartmanda ya da mahallede yaşayan kişilerin tanıklık etmesi ile kanıtlamalıdır.
Nafaka alacaklısının ölümü halinde de dava açmaya gerek kalmadan nafaka kendiliğinden son bulur.
Nafaka alacaklısının ekonomik durumunun iyileşmesi durumunda da nafaka ödeme yükümlülüğü bulunan kişinin durumu kanıtlamak şartıyla ödeme yükümlülüğü ortadan kalkabilir.
İlgili Makaleler:
Sorumsuz ve İlgisiz Davranma Sebebiyle Boşanma
Nafaka Çeşitleri Nelerdir ve Hangi Şartlarda Nafaka Alınır?
Ziynet Eşyası Kime Aittir? 2023
Boşanmada Af Sayılan Davranışlar Nelerdir?
İcra Yoluyla Çocuk Teslimine Son Veren Uygulama
Boşanmadan Sonra Çocuğun Annenin Soyadını Alması