2023 İsrail-Filistin Savaşı Nasıl Başladı?

İsrail-Filistin Savaşı neden başladı 2023, İsrail-Filistin Savaşı nedeni nedir gibi sorular tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de merak edilmektedir. Bu yazımızda İsrail-Filistin Savaşı nasıl başladı sorusuna öncelikle cevap verip sonrasında uluslararası ceza hukuku açısından değerlendirilmesi yapılacaktır.

 

1- 7 Ekim 2023 (Filistin’in roket saldırıları)

• Sabah 06.30’da Hamas, Gazze Şeridinden binlerce roket fırlatarak “El-Aksa Tufanı Operasyonu” adını verdiği saldırıyı başlattığını bildirdi. İsrail medyası, Gazze’den gelen roketlerin sayısının 2.200’ü aştığını ve beş kişinin öldüğünü duyurdu.
• Hamas’ın üst düzey askeri komutan Muhammed Deif, Müslümanlara çağrıda bulundu. Hamas, Gazze Şeridi açıklarında İsrail teknelerine ateş açtı ve Gazze çevre çitinin doğu kesiminde Filistinliler ile İsrail Savunma Kuvvetleri arasında çatışma çıktı.
• Akşam vakti Hamas, İsrail’e yaklaşık 150 roketli bir saldırı daha başlattı ve Yavne’de patlamalar olduğu bildirildi. Bu olaylar, İsrail ve Hamas arasındaki gerilimi arttırdı ve bölgedeki durumu daha da karmaşık hale getirdi.

 

2- 8 Ekim (İsrail’in Tepkisi)

• Sabah roket bombardımanı devam etti.
• İsrail, Gazze Şeridi’nde yaptığı hava saldırılarıyla bir kasaba, cami, konut blokları, tüneller, Hamas liderlerinin evleri ve bir internet merkezini vurdu.
• İsrail, 1973 Yom Kippur Savaşı’ndan bu yana ilk kez resmi olarak savaş haline girdi. İsrail Savunma Kuvvetleri, rehinelerin olduğunu belirtti ve 22 konumu Filistin güçlerinden aldı.
• İsrail, Gazze Şeridi yakınında yaşayan sakinlerin tahliyesi emrini verdi. İsrail Savunma Kuvvetleri, 300.000’e kadar yedek askeri çağırdığını ve Hamas’ın askeri yeteneklerini ortadan kaldırmayı, Gazze Şeridi üzerindeki hakimiyetini devirmeyi hedeflediğini belirtti.

 

3- 9 Ekim (Tarafların Açıklamaları)

• İsrail Savunma Kuvvetleri, Gazze Şeridi’nde bir gecede 500 hedefi vurduğunu ve aralarında çocukların da bulunduğunu belirtti. Ayrıca, Gazze çevre çiti çevresindeki İsrail kasabaları üzerinde de tam kontrol sağlandığını ve operasyonların devam ettiğini belirtti.
• İsrail Savunma Bakanı; Gazze Şeridi’ne elektriği kesecek, yiyecek ve yakıt girişini engelleyecek “topyekûn” abluka uygulanacağını duyurdu ve “İnsan hayvanlarla savaşıyoruz ve buna göre hareket ediyoruz.” dedi. Bu ifadeler “iğrenç” olarak adlandırıldı ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne “savaş suçu işlemeye yönelik bu çağrıyı dikkate alması” çağrısında bulunuldu.
• İsrail, Gazze Şeridi çevresindeki 15 topluluğun tahliye edildiğini belirtti.

 

4- 10 Ekim (Hamas’ın Terör Örgütü İlan Edilmesi)

• Husi lideri Abdulmelik el-Husi, ABD’nin Gazze’ye müdahale etmesi halinde Husilerin de savaşa katılacağını açıkladı.
• Avrupa Birliği ise Hamas’ı terör örgütü ilan etti.

 

5- 11 Ekim (BM’nin Çağrısı)

• Gazze’nin elektriği tamamen kesildi.
• Filistin’de elektrik kesildi.
• İsrail’in Gazze saldırılarında 9 Birleşmiş Milletler çalışanı öldü. İsrail’in saldırıları sonucu hayatını kaybedenlerin sayısının 1000’i geçtiği ve yaralananların %60’ının kadın ve çocuklar olduğu belirtildi.
• BM insani yardım çağrısında bulundu.

 

Uluslararası Ceza Hukukunda Savaş Suçları Nelerdir?

Savaş suçları, Roma Statüsü madde 8/2’de düzenlenmiştir. Buna göre başlıca savaş suçları şunlardır:

• Sivillerin hedef alınması
• Askeri olmayan nesnelerin hedef alınması
• Askeri olmayan nesnelere orantısız saldırı
• Askeri olmayan nesnelere gereksiz zarar verme
• Askeri olmayan nesnelere saldırıda kullanılan silahların seçiminde gereksiz acıya sebep olma
• Askeri olmayan nesnelere saldırıda kullanılan silahların seçiminde çevreye zarar verme
• Askeri olmayan nesnelere saldırıda kullanılan silahların seçiminde uzun süreli zararlı etki yaratma
• Askeri olmayan nesnelere saldırıda kullanılan silahların seçiminde yasaklanmış silahların kullanımı
• Rehin alma

 

2023 İsrail-Filistin Savaşında Söz Konusu Olabilecek Savaş Suçları Nelerdir?

Mevcut olaylar ve iddialar değerlendirildiğinde söz konusu olabilecek savaş suçları şunlardır:

1. Sivillere yönelik bir saldırı olduğu için sivillerin hedef alınması suçu,
2. Evler ve apartmanlar, ibadet yerleri, hastaneler ve diğer tıbbi tesisler, okullar ve kültürel anıtlar gibi sivil nesnelere yönelik doğrudan saldırılar olduğu için askeri olmayan nesnelerin hedef alınması ve orantısız saldırı suçu,
3. Sivillerin rehin alınmasından ötürü rehin alma suçu,

söz konusu olabilecek.

 

Savaş Suçları Uluslararası Ceza Mahkemesinin Yetkisine Girer mi?

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), dünyada en ağır suçlara karşı mücadele etmek için 2002 yılında Roma Statüsü adı verilen bir anlaşma ile kurulmuş bir mahkemedir. UCM; savaş suçları, insanlığa karşı suçlar, soykırım ve saldırı suçlarını soruşturmak ve yargılamakla yetkilidir. UCM’nin yargılama yetkisi sınırlıdır. Bu kapsamada;

• UCM, suçun işlendiği ülke veya failin vatandaşı olduğu ülke Roma Statüsüne katılmışsa yargılama yapabilir.
• UCM, suçun işlendiği ülke veya failin vatandaşı olduğu ülke Roma Statüsüne katılmamışsa, ancak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi olayı UCM’ye sevk etmişse yargılama yapabilir.
• Ayrıca, UCM’nin savaş suçlarını yargılayabilmesi için, bu suçların bir plan veya politika doğrultusunda veya yaygın ve sistematik bir biçimde işlenmiş olmalıdır. (Roma Statüsü m. 8/1)

 

İsrail ve Filistin Arasında Savaş Suçları Uluslararası Ceza Mahkemesi Tarafından İncelenebilir mi?

İsrail ve Filistinli silahlı gruplar arasındaki çatışmalar sırasında işlendiği iddia edilen savaş suçları, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) savcısı tarafından incelenebilir.  Zira, UCM savcısı, 3 Mart 2021’de Filistin’de 13 Haziran 2014’ten bu yana gerçekleşen ağır suçlarla ilgili bir soruşturma başlattığını duyurmuştu. Ayrıca, UCM anlaşması, Filistin için 1 Nisan 2015’te yürürlüğe girmişti. Mahkeme yargıçları, bu anlaşmanın mahkemeye Gazze, Doğu Kudüs ve Batı Şeria gibi İsrail’in 1967’den beri işgal ettiği topraklarda yetki verdiğini belirtmişti.

 

Uluslararası Ceza Mahkemesi Yargılama Neticesinde Nasıl Yaptırımlar Öngörebilir?

Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargılama sonucunda uygulayabileceği yaptırımlar şunlardır:

• Hapis cezası (Roma Statüsü m. 75)
• Para cezası (Roma Statüsü m. 77/2, a)
• Maddi tazminat (Roma Statüsü m. 75)
• Mal varlığına el koyma (Roma Statüsü m. 77/2, b)

Uluslararası Ceza Mahkemesi, yargılama sonucunda suçlu bulunan kişilere bu yaptırımlardan birini veya birkaçını uygulayabilir. Ancak, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin verdiği kararlar, ülkelerin kendi mahkemelerinde verilen kararlar gibi doğrudan uygulanamaz. Bu nedenle, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin verdiği kararların uygulanması için ülkelerin kendi yasalarında değişiklik yapması gerekebilir.

 

Stj. Av. Zeynep ÜRÜŞAN

 

İlgili Makaleler:

Ceza Hukuku

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Kararı

Kasten Yaralama Suçu

Nitelikli Dolandırıcılık Suçu

Cinsel Taciz Suçu ve Cezası

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ByLock Kararı

Anayasa Mahkemesi Basit Yargılama Usulü İptal Kararı

Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali

Uzlaşma Sonrası Tazminat Davası Açılamaması İptal Kararı

Tefecilik Suçu ve Cezası

Etkin Soruşturma ve Yaşam Hakkı

HAGB Uygulamasını İptal Eden AYM Kararı