Nafaka, aile hukukundan doğan bir borç türüdür. Nafaka ödememenin suçu nedir, nafaka ödenmezse ne olur, nafaka yükümlülüğünün ihlali durumunda ne yapılmalıdır gibi soruların nihayetindeki cezanın ne olduğu toplum tarafından merak konusudur.
Mahkeme tarafından verilen nafaka ilamından sonra mağdur olan kişileri muhafaza etmek amacıyla nafaka ilamlarının ehemmiyetli bir şekilde yerine getirilmesi gerekir. Mağdur kişileri koruma adına İcra İflas Kanunu 344. maddesinde icra suçu düzenlenmiştir. İİK 344. maddesi “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikayeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” beyan ederek nafaka yükümlülüğünü ihlal eden şahıslar yaptırım altına alınmıştır. Yukarıda açıklanan bilgiler doğrultusunda lehine nafaka hükmedilen şahıs veya şahısların şikayeti üzerine nafaka borçlusu tazyik hapsine mahkum edilecek ve borçlu cebri icraya zorlanarak borcun tahsili sağlanabilecektir.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçunun Koşulları
Bu suçun oluşabilmesi için belli başlı şartların oluşması gerekir. Bu hususları kısaca açıklayacak olursak;
1) Mahkeme tarafından verilmiş bir nafaka alacağı bulunmalıdır.
Öncelikle mahkeme tarafından verilmiş bir nafaka ilamı olmalıdır. Bu ilam mahkeme sonunda verilmiş ilam olabileceği gibi ara kararda verilmiş ilam da olabilir. Bu nafakalar iştirak, yardım, yoksulluk ve ara kararlarda belirtilen nafakalardır. Bu suçun oluşabilmesi için sadece mahkeme tarafından verilmiş bir nafaka alacağı olmalıdır. Böylelikle bu ilamların ödenmemesi nedeniyle İİK 344. madde gereği suç oluşacaktır.
2) Şikayet esnasında devam eden nafaka borcu bulunması gerekir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus İcra Ceza Mahkemesi’nde şikayette bulunduğumuzda devam eden nafaka borcunun bulunması gerekir. Yani hukuken devam eden nafaka borcunun bulunması gerekir. Örnek vermek gerekirse mahkeme tarafından çocuk lehine hükmedilen iştirak nafakası, çocuğun 18 yaşına gelmesi halinde son bulacağından artık bu nafaka alacağı yönünden İcra Ceza Mahkemesinde şikayette bulunulamaz.
3) Mahkeme ilamı doğrultusunda açılmış bir icra takibinin olması gerekir.
Bu suçun oluşabilmesinin bir diğer unsuru mahkeme ilamı doğrultusunda açılmış bir icra takibinin bulunması gerektiğidir. Açılmış olan icra takibinde sonra ödeme emri veya icra cezaların şahsiliği uyarınca bizzat nafaka borçlusunun kendisine tebliğ edilmesi gerekir.
Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan en önemlisi takip talebinde “devam eden aylar” ibaresinin eklenmesi gerekir. Çünkü nafaka alacakları kanunen her ay düzenli bir şekilde ödenmesi gereken bir alacaktır. Kısaca özetlemek gerekirse hangi ayın nafaka borcu ödenmediyse o aya ait nafaka alacağı için suç duyurusunda bulunulabilir. Hal böyle olunca birikmiş toplam nafaka alacaklarına ait İcra Ceza Mahkemesinde suç duyurusunda bulunulamaz.
4) Cezanın ortadan kaldırılmasını gerektirecek bir halin bulunmaması gerekir.
İİK 344. maddesinde “Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” diyerek İcra Ceza Mahkemesi’nde açılmış olan davadan sonra borçlu nafaka kaldırılması ve azaltılması davası açması halinde İcra Ceza Mahkemesi’nin bu hususu bekletici mesele yaparak davayı nafakanın artırılması veya azaltılması davasının sonuna erteleyebilir. Burada dikkat edilmesi gerek husus İcra Ceza Mahkemesinde dava açmadan önce borçlu tarafında açılmış herhangi bir nafaka artırım veya azaltma davasının olup olmadığını öğrenmektir.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçunun Cezası
Nafaka borcunun ödenmemesi halinde borçlu 3 ay tazyik hapsi ile cezalandırılır. Bu hapsin amacı borçlunun eda ile yükümlü olduğu yani bir şeyi vermeye, yapmaya veya yapmamakla yükümlü ödevi yerine getirmeye zorlamaktır. Borçlu nafaka borcunu yerine getirdiğinde hapis cezası kalkar. Bu hapis cezasının diğer hapis cezalarından farkı paraya çevrilememesidir. Kısaca nafaka alacaklısının alacağına kavuşmasını sağlanması amaçlanmıştır.
İcra Ceza Mahkemesine Şikayette Bulunurken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi nafaka yükümlülüğünü ihlalden İcra Ceza Mahkemesinde şikayet yoluna gidebilmek için öncelikle mahkeme tarafında verilmiş bir ilamın bulunması gerekir. Bu ilam doğrultusunda nafaka alacaklısının icra takibi başlatmış bulunması gerekir. Bu icra emri veya ödeme emrinin suçta ve cezada şahsilik ilkesi gereği borçlunun kendisine tebliğ edilmesi gerekir. Tebliğden sonra en fazla 3 ay geriye dönük nafaka alacakları talep edilebilir. Örneğin, elimizde nafaka alacakları yönünden bir ilam olduğunu varsayalım. Varsayımımıza göre, bu nafaka alacağını Şubat ayında icraya koymuş olalım. Temmuz ayında borçlunun nafaka borcunu ödemediği takdirde yapılması gereken İcra Ceza Mahkemesinden en fazla 3 ay geriye dönük ayların toplam nafakasını istemektir. Yani bu olayda Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarına ait nafaka alacakları istenebilir. Şubat ayından itibaren ödenmemiş tüm nafaka alacakları istenemez. Çünkü İİK madde 347 gereği “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.” denilerek şikayet hakkının 3 aylık zamanaşımına bağlı olduğu beyan edilmiştir.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Görevli ve Yetkili Mahkeme
Nafaka yükümlülüğünü ihlal suçunda görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise icra takibinin açıldığı yer mahkemesidir. Örneğin Karabük ili için, nafaka yükümlülüğünü ihlal suçunda görevli mahkeme Karabük İcra Ceza Mahkemesidir.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali İçin Emsal Yargıtay Kararları
T.C. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2019/ 13774 E., 2020/99 K., 14.01.2020 tarihli ilamında “Kabule göre de; Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 19/04/2005 tarihli ve 2005/17-7 esas, 2005/37 sayılı kararında belirtildiği üzere, 5358 sayılı kanunla değişik 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenen ve şikayete tabi bulunan nafaka hükmüne uymamak suçunun oluşabilmesi için, nafaka ödenmesinin kesinleşmiş bir mahkeme kararına dayanması, aylık nafakanın tahsili için icra takibine başlanılmış ve icra emrinin borçlu-sanığa tebliğ edilmiş olması, borçlunun ilamda yazılı ödeme koşullarına uymaması, aylık nafakaya hükmedilmesi halinde icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlemiş en az bir aylık cari nafaka borcunun bulunması, borçlu-sanık tarafından nafakanın kaldırılması veya azaltılması hususunda açılmış bir davanın bulunmaması, dava açılmış ise sonuçlanmış olması ve şikayet hakkının suçun işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve her halde işlenmesinden itibaren 1 yıl içinde kullanılması gerekmesi karşısında, somut olayda … İcra Müdürlüğünün 2018/1261 sayılı takip dosyası ile 26/02/2016 ile 26/09/2018 tarihleri arası birikmiş tedbir ve iştirak nafaka borcu ödenmediğinden dolayı şikayette bulunulduğu, takip talebinde cari nafaka alacağı talep edilmeyip adi alacak niteliğindeki geçmiş dönem nafaka borçlarının tahsilinin talep edildiği, bu haliyle atılı suçun unsurları oluşmadığından sanığın beraatine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde itirazın reddine karar verilmesinde, isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309.maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla gereği görüşülüp düşünüldü;” beyan ederek İcra Ceza Mahkemelerinde açılacak nafaka yükümlülüğünün ihlali suçlarının şartlarını hüküm altına almıştır.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Dilekçe Örneği
Nafakanın ödenmemesi durumunda şikayet dilekçesi, nafaka yükümlülüğü ihlal şikayet dilekçesi gibi sorulara cevap mahiyetindeki örnek dilekçemiz aşağıdaki gibidir.
KARABÜK İCRA CEZA MAHKEMESİNE
MÜŞTEKİ: İsim – Soy İsim / T.C.: ……….. / Adres: …………………………
VEKİLLERİ: Av. Yusuf ÇOLAK & Av. Samet YILMAZ -Adres antettedir.-
SANIK: İsim – Soy İsim T.C.: ……….. / Adres: …………………………
KONU: Nafaka borcunu ödemeyen sanığın tazyik hapis cezası ile cezalandırılması talebinden ibarettir.
A Ç I K L A M A L A R
Müvekkil ve sanık Karabük Aile Mahkemesi’nin …. esas numaralı ve …. karar numaralı kararı ile ../../…. tarihinde boşanmışlardır. Mahkeme tarafından müvekkil ve sanığın müşterek çocukları ……. ve ……. lehine 400,00 TL’lik iştirak nafakasına hükmedilmiştir. Yukarıda esas numarası verilen dosyada mahkeme ilamında belirtilen birikmiş nafaka ve devam eden aylara ilişkin nafaka borcunu bu zamana kadar ödemeyen sanık hakkında Karabük İcra Müdürlüğünün …… Esas sayılı dosyası ile ilamlı icra takibi başlatılmış ve icra emri sanığa ../../…. tarihinde tebliğ edilmiştir. Bahse konu icra takibi ../../…. tarihinde kesinleşmiş olup sanık tarafından mahkeme karar tarihinden itibaren hükmedilen nafaka tutarları ödenmemiştir. Müvekkil çocukları ile birlikte yaşamakta olup nafaka borcunun ödenmemesi nedeniyle zor duruma düşmüştür. Sanığa nafaka borcunun ödenmesi konusunda ulaşılmaya çalışılmış ancak sanık nafakayı ödeyeceğini beyan ederek oyalama yoluna gitmiştir. Sanık birikmiş nafaka ve devam eden aylara yönelik nafaka borcunu ödememiştir. İşbu davayı açmadan önce devam eden bir icra takibinin olması, nafaka alacaklarının devam ediyor olması ve icra emrinin veya ödeme emrinin sanığa tebliğ edilmesi gereklidir. Sayın mahkemenizce yukarıda esas numarası verilen icra dosyası celp edildiğinde işbu davayı açmak için bütün şartların oluştuğu açıkça görülecektir. İİK 344. maddesi “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikayeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.” diyerek nafaka yükümlülüğüne aykırı davranan sanık hakkında yaptırım hüküm altına alınmıştır. Borçlu sanık …. yılı …………….. aylarına ait cari nafaka borçlarını ödememiş olup hakkında işbu davayı açma gereği hasıl olmuştur.
Yukarıda kısaca açıklanan nedenlerle sanık nafaka borcunu ödemediğinden İİK 344. maddesi gereği tazyik hapsi ile cezalandırılmasını talep ederiz.
HUKUKİ DELİLLER:
Karabük Aile Mahkemesi’nin …. Esas numaralı ve …. Karar numaralı ../../…. tarihli ilamı (Celbini talep ederiz.),
Karabük İcra Müdürlüğünün …. Esas sayılı dosyası (Celbini talep ederiz.),
Tanık,
Bilirkişi incelemesi,
Yemin ve her türlü yasal delil.
SONUÇ VE İSTEM:
Yukarıda kısaca açıklanan nedenlerle; Nafaka borcunu ödemeyerek İİK madde 344’te belirtilen suçu işleyen sanık ………….’nın İİK ilgili hükümleri uyarınca 3 aydan az olmamak üzere tazyik hapsi ile cezalandırılmasını, Yargılama gideri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini saygılarımızla talep ederiz. ../../….
Müşteki Vekili
Av. Yusuf ÇOLAK
EKLER:
1- Vekaletname
İlgili Makaleler:
Nafaka Çeşitleri Nelerdir ve Hangi Şartlarda Nafaka Alınır?
Nafaka Çeşitleri | Tedbir – İştirak – Yoksulluk Nafakası
İcra Yoluyla Çocuk Teslimine Son Veren Uygulama