Bono, çok sık kullanılan bir kambiyo senedi olup, borca karşılık alacaklı tarafa verilen kıymetli ticari evraktır. Özellikle ticari ilişkilerde sıkça yer bulan bono, senet olarak anılmaktadır. Ayrıca, kambiyo senedi vasfını taşıyabilmesi için zorunlu unsurlarını bulundurması gerekir. Bu yazımızda ise bononun asgari unsurları, gerekli unsurlarını bulundurmaması durumunda neler olacağı, bonoya dayalı icra takibi ve bono içerikleri gibi hususlar ele alınmıştır.
Bononun Zorunlu Unsurları Nelerdir?
Türk Ticaret Kanunu’nun 776. maddesinde senette bulunması gereken unsurlar belirtilmiştir. Bunlar:
- Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesini ve senet Türkçeden başka bir dille yazılmışsa, o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelime
- Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadi
- Vade
- Ödeme yeri
- Kime veya kimin emrine ödeme yapılacaksa onun adı
- Düzenlenme tarihini ve yeri
- Düzenleyenin imzası
Bono veya Emre Yazılı Senet İbaresi
Senedin metin kısmında “bono” veya “emre yazılı senet” ibaresi mevcut olmak zorundadır. Eğer senet Türkçe dışında başka bir dilde yazılmışsa, bu ibarelere (bono veya emre yazılı senet) karşılık gelen kelimeler kullanılmalıdır.
Senet İçeriği
Senet içerisinde belirlenen bedelin ödeneceğine dair bir vaat yer almalıdır. Bedel kesin bir şekilde; hem yazı hem de rakam ile belirtilmelidir. Eğer bu iki ifade arasında uyuşmazlık mevcutsa, yazı ile belirtilen miktar geçerlidir. Ayrıca, şayet senet içeriğinde birden fazla bedel varsa, meblağı en düşük olan geçerli kabul edilecektir. Bunlarla birlikte, belirtilen miktarın cinsi Türk Lirası olmak zorunda değildir. Son olarak, senedin kıymetli evrak niteliğini koruması için vaat edilen borcun hiçbir koşul ve şarta bağlanmaması gerekmektedir.
Bononun Tarafları
Bonoda, bonoyu düzenleyen taraf (keşideci) ve lehine senet düzenlenen taraf (lehtar) olmak üzere iki taraf bulunmaktadır.
- Keşideci: Senedi düzenleyerek imza altına alan, lehtara yapılacak ödeme için ödeme emrini veren gerçek ya da tüzel kişidir.
- Lehtar: Keşideci tarafından kendisi için kıymetli evrak düzenlenen ve senet üzerinde hak sahibi olan kişiye “lehtar” denir.
Senedin Düzenleme Tarihi
Senet içeriğinde düzenleme tarihi gün, ay ve yıl olarak senette bulunması zorunlu unsurlardandır.
Düzenleyenin İmzası
Senedin geçerliliği için, senedi düzenleyen kişinin el yazısı ile imzasının senette bulundurmak zorundadır.
Senette Bulunması Zorunlu Unsurların Bulunmaması Durumu
Türk Ticaret Kanunu’nun 777. maddesinde zorunlu unsurların bulunmaması durumunda ne olacağı düzenlenmiştir.
- İkinci ilâ dördüncü fıkralarda yazılı haller saklı kalmak üzere, 776. maddede gösterilen unsurlardan birini içermeyen bir senet bono sayılmaz.
- Vadesi gösterilmeyen her bonoyu alıcı gördüğünde, düzenleyen ödemekle yükümlüdür.
- Açıklık bulunmaması halinde, senedin düzenlendiği yer ödeme yeri ve düzenleyenin yerleşim yeri olarak kabul edilir.
- Düzenlendiği yer yazmayan bono, düzenleyen kişinin isminin yanında yazılan yerde düzenlenmiş sayılır.
Senet, zorunlu unsurlarını barındırmaması durumunda kambiyo vasfını kaybeder. Bu asgari unsurların yanında kanunun belirli şartlarda aramakta olduğu (alternatif) zorunlu unsurlar mevcuttur. Vade, düzenlenme yeri, ödeme yeri alternatif zorunlu unsurlar sınıfında olup eksiklik halinde bono geçerliliğini etkilemez.
Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibi
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu, ilamsız icra yollarından biridir. Bu bağlamda, takip yoluna başvurabilmek için bahse konu alacağın bir kambiyo senedine dayalı olması sağlanmalıdır.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla icra takibi başlatmak isteyen kişi, öncelikle takip talebini düzenler. Bu talebi, İİK 50. madde uyarınca genel haciz yoluyla takipteki esaslara uygun bir şekilde doldurmalıdır. Buna ek olarak, senet aslını da eklemesi gerekmektedir. Daha sonra, senet aslını ilgili icra dairesine teslim etmesi zorunludur. Son olarak, gerekli şartlar oluştuğunda, yetkili icra dairesi ödeme emrini takip borçlusuna gönderir.