Anayasa Mahkemesi’nin (AYM), 23.09.2025’te bireysel başvurunun 13. yıl dönümü sebebiyle düzenlediği sempozyumda; Başkan Kadir Özkaya, bireysel başvuruların 01.10.2025’ten UYAP Avukat Portalı üzerinden yapılabileceğini duyurdu. Bu açıklama ise; bireysel başvuru süreçlerinin dijitalleşmesinde önemli bir adım olarak, medyada yankı uyandırdı. 

Bu durum da; vatandaşın aklına “UYAP’tan bireysel başvuru yapılır mı?”, “bireysel başvuru UYAP’tan sorgulanabilir mi?” gibi soruları getirmektedir. Ayrıca, vatandaş “UYAP’tan bireysel başvuru harcı yatırma” ve “UYAP’tan bireysel başvuru için adli yardım talep etme” vb. birçok konuyu da merak etmektedir. Dolayısıyla yazımızda tüm bu soruları yanıtlayacağız. Böylece UYAP’tan bireysel başvuru yapmaya ilişkin konuları farklı yönleriyle detaylıca incelemiş olacağız.

Ayrıca, bireysel başvuru ve Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru kararları hakkında detaylı bilgi almak için web sitemizdeki makalelerimizi inceleyebilirsiniz. Dilerseniz de, uzman avukatlarımız ile iletişime geçerek, online veya yüz yüze hukuki danışmanlık alabilirsiniz. 

1. Bireysel Başvuru Nedir?

Bireysel başvuru, temel hak ve özgürlüklerin kamu gücü tarafından ihlal edilmesi durumunda başvurulabilecek istisnai bir hak arama yoludur. Bu yol, doğrudan bir dava değildir; çünkü bireysel başvuru ancak tüm olağan kanun yolları tükendikten sonra mümkündür.

Bireysel başvurunun yasal dayanağı Anayasa’nın 148. maddesi ile 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’dur. Anayasa koyucu, bireysel başvuruyu Anayasa’da “Yargı” bölümünde Anayasa Mahkemesi’nin görevleri arasında düzenlemiştir. Bu düzenleme ile amaçlanan, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini en üst düzeyde korumaktır.

Dolayısıyla, bireysel başvurunun koruduğu hukuki değer temel hak ve özgürlüklerdir. Ayrıca, bireysel başvuru anayasal bir haktır. 2010 Anayasa değişikliği ile hukuk sistemimize giren bu hak, 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla uygulanmaya başlamıştır.

2. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Şartları Nelerdir?

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurunun kabul edilebilmesi için özel şartlar vardır. Çünkü bireysel başvuru, istisnai bir hak arama yoludur. Hukuk literatüründe bu şartlar “kabul edilebilirlik kriterleri” olarak adlandırılır. Kanun koyucu, bu kriterleri Anayasa ve 6216 sayılı Kanun ile düzenlemiştir.

Başlıca şartlar şunlardır:

2.1. Başvurucu Bizzat Mağdur Olmalıdır (6216 Sayılı Kanun m. 45/1)

Bireysel başvuru için mağduriyet şartı aranır. Mağduriyet, başvurucunun güncel ve kişisel olarak ihlalden doğrudan etkilenmesini ifade eder.

• Başvuru, başkası adına yapılamaz; Anayasa Mahkemesi bu tür başvuruları reddeder.

• Mağduriyetin varlığı, başvuru hakkının temelidir. Bu sebeple; Anayasa Mahkemesi, başkası adına yapılan başvuruları  kabul etmez ve reddeder. Dolayısıyla, mağduriyetin varlığı esastır.   

2.2. Kanun Yolları Tüketilmelidir (6216 Sayılı Kanun m. 45/2)

Bireysel başvuru, istisnai bir yol olduğundan önce tüm idari ve yargısal başvuru yollarının tüketilmesi gerekir.

• Örneğin, istinaf ve temyiz yolları tamamlanmalıdır.

• Yargısal yolların usulüne uygun şekilde tamamlanmaması başvurunun reddine sebep olur.

• Son karar sonrası başvuru yapılabilir; Mahkeme ancak son merci olduğunda başvuruyu kabul eder.

2.3. Başvuru Süresi: Kararın Öğrenilmesinden İtibaren 30 Gün (6216 Sayılı Kanun m. 47/5)

• Başvuru süresi 30 gündür ve nihai kararın öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

• Karar vekile tebliğ edildiğinde süre işlemeye başlar.

• Elektronik tebligatta süre, tebligatın adrese ulaşmasını izleyen 5. günde başlar.

• Süreyi kaçırmak başvurunun reddine neden olur, ancak haklı mazeret süreyi uzatabilir.

2.4. Başvurucu Gerçek Kişi veya Özel Hukuk Tüzel Kişisi Olmalıdır (6216 Sayılı Kanun m. 46/2)

• Başvuruyu gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri yapabilir.

• Özel hukuk tüzel kişisi başvuruda bulunacaksa, ihlalin tüzel kişiliğe ait olması gerekir.

• Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamaz, çünkü başvuru kamu gücüne karşı yapılır; kamu tüzel kişileri ise kamu gücünü kullanır.

3. Hangi Hakların İhlalinde Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Mümkündür?

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile korunan hakları kapsar. Dolayısıyla,  ihlal bu başvuruya konu olmaz. Çünkü, bireysel başvuruda kanun koyucunun koruduğu hukuki değer söz konusu düzenlemelerdeki temel hak ve özgürlüklerdir. Bu doğrultuda, bireysel başvuruda bulunulabilecek bazı haklar şunlardır:   

• Yaşam Hakkı (AY m. 17, AİHS m. 2)
• Maddi ve Manevi Varlığın Korunması Hakkı (AY m. 17)
• Kötü Muamele Yasağı (AY m. 17, AİHS m. 3)
• Kölelik ve Zorla Çalıştırma Yasağı (AY m. 18, AİHS m. 4)
• Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı (AY m. 19, AİHS m. 5)
• Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması (AY m. 20, AİHS m. 8)
• Konut Dokunulmazlığı (AY m. 21, AİHS m. 8)
• Haberleşme Hürriyeti (AY m. 22, AİHS m. 8)
• Din ve Vicdan Özgürlüğü (AY m. 24, AİHS m. 9)
• İfade Özgürlüğü (AY m. 26, AİHS m. 10)
• Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı (AY m. 34, AİHS m. 11)
• Örgütlenme Özgürlüğü (AY m. 51, AİHS m. 11)
• Sendika Hakkı (AY m. 51, AİHS m. 11)
• Mülkiyet Hakkı (AY m. 35, AİHS Ek P. 1, m. 1)
• Adil Yargılanma Hakkı (Medeni Hak ve Yükümlülükler) (AY m. 36, AİHS m. 6)
• Adil Yargılanma Hakkı (Suç İsnadı) (AY m. 36, AİHS m. 6)
• Hak Arama Hürriyeti (AY m. 36)
• Cezaların Yasallığı (Suç ve Cezaların Kanuniliği İlkesi) (AY m. 38, AİHS m. 7)
• Etkili Başvuru Hakkı (AY m. 40, AİHS m. 13)
• Eğitim ve Öğrenim Hakkı (AY m. 42, AİHS Ek P. 1, m. 2)
• Seçme, Seçilme ve Siyasette Bulunma Hakkı (AY m. 67, AİHS Ek P. 1, m. 3)
• Hükmün Denetlenmesini Talep Etme Hakkı (AİHS Ek P. 7, m. 2)
• Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı (AY m. 10, AİHS m. 14)

4. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Bireysel başvuru sürecinin usulüne uygun ilerlemesi için başvuru dilekçesine bazı belgelerin eklenmesi zorunludur. Bu belgeler, ilgili kanun ve içtüzük hükümlerine göre belirlenmiştir.  

• Bireysel Başvuru Formu (İçtüzük m. 59) 
• Avukat ile temsil ediliyorsa vekaletname (6216 sayılı Kanun m. 47/4 ve İçtüzük m. 63)
• Özel hukuk tüzel kişiliği adına yapılıyorsa Tüzel Kişiliği Temsile Yetki Belgesi (İçtüzük m. 59)
• Başvuru Harcının Ödendiğine Dair Belge (6216 sayılı Kanun m. 47/2)
• Nüfus Cüzdanı Örneği veya Geçerli Kimlik Belgesi (İçtüzük m. 59)
• İhlale Neden Olduğu İddia Edilen Nihai Karar ve Tebliğ Belgesi (6216 sayılı Kanun m. 45/2 ve 47/5)  
• Dayanılan Belgelerin Asılları veya Onaylı Örnekleri (İçtüzük m. 66)  
• Tazminat Talebine İlişkin Belgeler (İçtüzük m. 59)
• Başvuru Süresinin Kaçırılması Halinde Mazereti İspatlayan Belgeler (6216 sayılı Kanun m. 47/5) 

5. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?

Bireysel başvuru, temel hak ve özgürlük ihlallerine karşı Anayasa Mahkemesi’ne yapılabilecek istisnai bir başvuru yoludur. Başvuru süreci 1 Ekim 2025 tarihine kadar fiziki olarak yürütülecektir; UYAP entegrasyonu sağlanana kadar başvurular elden veya posta yoluyla yapılmalıdır.

5.1. Adım Adım Bireysel Başvuru

1. Anayasa Mahkemesi’nin web sitesinden resmi başvuru formunu indirin ve Türkçe olarak eksiksiz doldurun. Formun dışında ise, ayrı bir dilekçe yazmaya gerek yoktur.  
2. Başvuru eklerini belgeleri hazırlayın. Bu belgeler arasında kimlik bilgileri, nihai karar ve tebliğ belgesi yer alır. Belgelerin ise, asılları veya onaylı örnekleri kabul edilir.  
3. Başvuruyu elden teslim etmeniz gerekir. Başvuru, Anayasa Mahkemesi’ne doğrudan yapılabilir. Ayrıca Türkiye’deki herhangi bir mahkeme veya Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığıyla da başvurabilirsiniz. Yurt dışında yaşayanlar, başvurularını yurt dışı temsilciliklerine teslim edebilir. Posta, faks veya e-posta yoluyla yapılan başvurular kabul edilmez.  
4. Başvurunuzu teslim ettiğinizde bir alındı belgesi verilir. Bu belge, başvurunun kabul edildiği anlamına gelmez. Belgedeki tarih, başvuru tarihi olarak kabul edilir. Bu belgeyi saklamanız olası ihtilaflarda önemlidir.  

6. UYAP Nedir?

UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi), Türk yargısının elektronik ortamda yürütülmesini sağlayan bilişim sistemidir. Adalet Bakanlığı tarafından e-Devlet kapsamında ve “kağıtsız ofis” ilkesi ile geliştirilmiştir. Sistem, merkezi bir veri yapısına sahip olduğundan, bilgilerin doğruluğu ve tutarlılığı sağlanır ve yargılama süreçleri daha hızlı ilerler.

• Anayasa, davaların hızlı ve masrafsız bitirilmesini öngörür (m. 141/4).

• UYAP, bu anayasal zorunluluğun yerine getirilmesine yardımcı olur.

• Sistem, farklı kullanıcılar için Avukat Portalı ve Vatandaş Portalı gibi özel portallar sunar.

6.1. UYAP’tan Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yapılabilecek mi?

Bireysel başvuru, 23 Eylül 2012’den itibaren uygulanmaya başlamıştır ve bugüne kadar yaklaşık 700.000 başvuru yapılmıştır. Bu yoğunluk, başvuruların dijital ortamda yapılmasını zorunlu hâle getirmiştir.

1 Ekim 2025 itibarıyla, bireysel başvurular UYAP Avukat Portalı üzerinden elektronik ortamda yapılacaktır. Bu sayede başvuru süreci hem hızlanacak hem de kolaylaşacaktır.

6.2. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru UYAP’tan Nasıl Yapılacak?

Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruların elektronik ortamda yapılabilmesi için yeni bir sistem duyurmuştur. 1 Ekim 2025 tarihi itibarıyla başvurular UYAP Avukat Portalı üzerinden gerçekleşecektir. Bu süreç, mevcut UYAP sisteminin işleyişine benzer şekilde kronolojik adımlarla ilerleyecektir.  

1. Anayasa Mahkemesi’nin web sitesinden resmi başvuru formunu indirin ve eksiksiz bir şekilde Türkçe olarak doldurun. Ayrı bir dilekçe yazmaya gerek yoktur.  
2. Başvuruya eklenecek belgeleri hazırlayın. Bu belgeler arasında kimlik bilgileri, ihlal özeti, nihai karar ve tebliğ belgesi yer alır. Word (.doc) formatındaki belgeler doğrudan yüklenemez. Bu belgeleri UYAP Döküman Editörü kullanarak.rtf’den.udf’ye dönüştürmeniz gerekir. Sistem ayrıca.pdf,.png,.jpg ve.jpeg formatlarını da kabul etmektedir.  
3. Tüm belgeleri hazırladıktan sonra, e-imza ile imzalamalısınız. Ardından, e-imzanız ile UYAP Avukat Portalı’na giriş yapın. Sistem üzerinden başvuru formunu ve tüm ek belgeleri yükleyin.  
4. Gerekli başvuru harcı ödemesini UYAP üzerinden Vakıfbank İnternet Bankacılığı veya E-Baro Birlik ile yapabilirsiniz. Harç ödeme gücü olmayanlar ise adli yardım talebinde bulunabilirler. Ödeme işlemi tamamlandığında başvurunuz resmiyet kazanır.  

7. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Bireysel başvurunun Anayasa Mahkemesi tarafından kabul edilebilmesi için bazı önemli hususlara dikkat etmek gerekir. Başvuruların reddedilme nedenlerinin çoğu usul hatalarından kaynaklanır. Bu nedenle başvuru sürecini titizlikle yürütmek önemlidir.  

• Başvurunuzun kabul edilebilir olması için iddialarınızı maddi ve hukuki dayanaklarla destekleyin. Bir ihlal iddiasının temellendirilmemesi veya kanun yolu şikayeti olması durumunda başvurunuz “açıkça dayanaktan yoksun” sayılarak reddedilebilir. Mahkeme, hukuki değerlendirmelerde delil incelemesi yapmaz.  
• Başvuru yollarını usulüne uygun tüketin ve süreyi kaçırmayın.  
  • 30 günlük başvuru süresi, nihai kararın öğrenildiği veya tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar. Bu süre, avukatın UYAP üzerinden karara erişim sağladığı andan itibaren işlemeye başlayabilir. Bu nedenle, süre takibi büyük önem taşır.  
  • Sürenin hesaplanmasında tebliğ veya öğrenme tarihi sayılmaz, süre bir sonraki gün başlar. Hafta sonları ve resmi tatiller süreye dahildir. Ancak sürenin son günü resmi tatile denk gelirse, süre tatili izleyen ilk iş günü mesai bitimine kadar uzar.  
  • Bireysel başvuru süresi, adli tatil nedeniyle durmaz. Bu hususa dikkat edilmediği için çok sayıda başvuru kabul edilemezlik kararıyla sonuçlanmaktadır.  
• Başvuru formunu eksiksiz ve usulüne uygun doldurun. Form ile birlikte gerekli tüm belgeleri zamanında sunun. Eksiklikler için verilen 15 günlük ek süre içinde tamamlanmayan başvurular idari yönden reddedilir.

8. UYAP’tan Bireysel Başvuru Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)