Hukukumuzda para alacakları süresinde ödenmesinin garanti altına alınması amacıyla mahkeme kararı ile borçlunun taşınır, taşınmaz ve üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarına önceden geçici olarak el konulmasına ihtiyati haciz denir.

İcra İflas Kanunu 257 – 268. maddeleri arasında ihtiyati haciz konusu düzenleme altına alınmıştır. İİK madde 257’de “Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklarıyla diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir.” şeklinde beyan ederek ihtiyati haczin şartlarını sınırlı olarak saymıştır.

Vadesi gelmiş bir borcun ödenmeyeceğini düşünen bir alacaklı, dava veya icra yoluna gitmeden borçlunun üzerine kayıtlı bulunan hak ve alacakları için mahkemeden karar alabilir. Buradaki amaç borçlunun mallarının üçüncü kişilere devredilmesinin engellenmesi olup ayrıca kötü niyetli borçluların alacaklıları zarara uğratmanın önünü almaktır.

 

İhtiyati Haciz Neleri Kapsar?

Vadesi gelmiş veyahut istisnai durumlarda vadesi gelmemiş borçlar için de ihtiyati haciz istenebilir. İhtiyati hacze konu para borcunun dain-i mürtehin yani rehinle temin edilmemiş olması gerekir. Kısacası para borcundan başka borçlar için ihtiyati haciz istenemeyecektir. Rehinle temin edilmemiş para borcunun alacaklısı borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır, taşınmaz ve üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarını ihtiyaten haczettirebilir.

 

İhtiyati Haczin Şartları

İhtiyati haczin şartları kanun maddesinden açıkça anlaşılacağı üzere;

• Alacağın mevcut bir para alacağının olması,
• Alacağın rehinle teminat altına alınmamış olması,
• Alacağa ilişkin ve ihtiyati haczin yapılmasını haklı gösterecek delillerin bulunması, (Kesin ispat aranmaz, yaklaşık ispat yeterlidir.)
• İhtiyati haciz talebinde bulunan alacaklının mahkemeye teminat yatırması gerekmektedir. Ancak ilama dayanan alacaklarda teminat yatırmaya gerek yoktur.

 

Vadesi Gelmemiş Borçlar İçin İhtiyati Haciz

Genel olarak vadesi gelmemiş borçlar için ihtiyati haciz istenemiyor olsa da belirli şartların oluşması halinde ihtiyati haciz istenebilir. Bu durum İİK 257/2. maddesinde “1- Borçlunun muayyen yerleşim yeri yoksa; 2- Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadıyla mallarını gizlemeğe, kaçırmağa veya kendisi kaçmağa hazırlanır yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlâl eden hileli işlemlerde bulunursa” şeklinde sınırlı şekilde düzenlenmiştir. Yani borçlunun belirli bir adresi yoksa ve borçlu mallarını gizlemeye, kaçırmaya veya kendisi kaçma hazırlığında bulunuyorsa, alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunuyorsa yetkili mahkemeden vadesi gelmemiş borç için ihtiyati haciz kararı alınabilir.

 

İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir Arasındaki Farklar

İki tedbir konusunda farklara değinmeden önce ihtiyati tedbirin tanımını yapmakta fayda vardır. İhtiyati tedbir; uyuşmazlık konusu olan taşınır ve taşınmaz malların devrinin önlenmesi, dava sonuna kadar aynen muhafaza edilmesi veya bir tehlike yahut zararın önlenmesi amacıyla HMK madde 389’da açıklanan bir tedbirdir. Bu açıklamayı yaptıktan sonra ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir arasındaki farklara değinecek olursak;

• İhtiyati haciz sadece para alacakları için söz konusu iken ihtiyati tedbir para dışındaki taşınır, taşınmaz, üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklar ve diğer talepleri de kapsar.
• İhtiyati tedbir kararı alındıktan sonra dava yoluyla tamamlanabilirken, ihtiyati haczin tamamlanabilmesi hem dava hem de icra takibi ile yapılabilir.
• İhtiyati haczin konusu para alacağını garanti altına almak iken, ihtiyati tedbirin amacı önleyici mahiyettedir.
• İhtiyati haczin yerine getirilmesi 10 gün içerisinde icra dairesinden istenirken, ihtiyati tedbirin yerine getirilmesi 1 hafta içerisinde istenmelidir.

 

İhtiyati Haciz Kararının Yerine Getirilmesi

Diğer hukuk davalarında olduğu gibi ihtiyati haciz için de borcun nevine göre tacir ise Asliye Ticaret Mahkemesinde, tüketici işlemi ise Tüketici Mahkemesinde ya da Genel Mahkemelerde dava açılabilir.

İhtiyati haciz sebeplerinin varlığı hakkında delillerini sunarak mahkemede kanaat oluşturması gerekir. Bu delillerle tam ispat olmasına gerek yoktur. Yaklaşık ispat ile mahkemede kanaat oluşturulması yeterlidir. Kısaca açıklayacak olursak alacaklının borçludan bir para alacağının bulunduğunu delillerle ispatlaması ve bu konuda mahkemede kanaat oluşturması gerekir .

Dilekçe ile başvuru yapıldıktan sonra mahkeme her iki tarafı dinleyip dinlememekte serbesttir. Uygulamada mahkemeler genellikle borçlu dinlenmeden (duruşma yapılmaksızın) karar vermektedir. İhtiyati haciz talebinin reddedilmesi durumunda ise alacaklı istinaf yoluna başvurabilir. Bölge adliye mahkemesi başvuruyu öncelikle inceler ve verilen karar kesindir.

Mahkemeden ihtiyati haciz kararı alan alacaklı karar tarihinden itibaren 10 gün içerisinde kararın yerine getirilmesi için kararı İcra Müdürlüğüne sunmalıdır.

Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde kararın yerine getirilmesini icra dairesinden istemelidir. Süresi içerisinde sunulmayan ihtiyati haciz kararı kendiliğinde kalkar. Alacaklı ihtiyati haciz kararını aldıktan sonra kararı ve teminatın yatırıldığına dair belgeyi ileride açacağı dava veya icra dosyasına sunması gerekir. Mahkemeden alınan ihtiyati haciz kararı, kararı veren mahkemenin yargı çevresinin bulunduğu yerdeki icra dairesinden istenmelidir.

 

İhtiyati Haciz Kararına İtiraz Nasıl Yapılır?

Borçlu kendisinin bulunduğu hacizlerde haczin yapıldığı tarihten itibaren, diğer durumlarda haciz tutanağının kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde haciz kararı veren mahkemeye itiraz edebilir. Borçlu itiraz dilekçesinde mahkemenin yetkisine, teminata ve ihtiyati haczin dayandığı sebeplere itiraz edebilir. Ayrıca haciz kararıyla birlikte zarara uğrayan üçüncü kişiler de haczin öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde ihtiyati haczin dayandığı sebeplere ve teminata itiraz edebilir.

 

Dilekçe Örneği

 

KARABÜK  ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE

 

DAVACI: Davacı İsim – Soyisim (T.C.:………..)

Adres

VEKİLİ: Av. Yusuf ÇOLAK – Av. Samet YILMAZ -Adres Antettedir-

DAVALI: Davalı İsim – Soyisim
Adres
KONU: İhtiyati haciz talebimizden ibarettir.

 

A   Ç   I   K    L   A   M   A   L   A   R

Davalı ………. babasının araba almasında yardımcı olmak için müvekkilden borç para istemiş ve müvekkil farklı tarihlerde davalı yanın hesabına  para yatırmıştır. Açıklama kısmında borç olarak yazılan dekontlar ekte sunulmuştur. (EK-1)

Davalı yan babasının araba alması için müvekkilden borç para istemiş ve müvekkil farklı tarihlerde davalı yanın hesabına para yatırmıştır. Davalı yanın müvekkile olan toplam borcu …….. TL’dir. Müvekkil mesaj yoluyla tekraren borcunu istediğinde davalı yan borcunu ödeyeceğini beyan etmiştir.  davalı yan müvekkili sürekli oyalamıştır. Müvekkilin borcu istediğine ve davalı yanın borcu ödeyeceğine dair Whatsapp yazışma kayıtları ekte sunulmuştur. (EK-2)

Nitekim Türk Borçlar Kanunu’nun 90. maddesinde “İfa zamanı taraflarca kararlaştırılmadıkça veya hukuki ilişkinin özelliğinden anlaşılmadıkça her borç, doğumu anında muaccel olur.” denilmek suretiyle borcun doğumu anında borcun muaccel olacağını belirtmektedir. İşbu kanun hükmü ve  ekte sunmuş olduğumu mesajlaşmalardan da anlaşılacağı üzere müvekkilin alacağı muaccel olup vadesi gelmiştir. Buna rağmen davalı yan borcunu iki aydır ödememiştir.

İİK madde 257′ de “Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklarıyla diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir.” denilerek ihtiyati haczin hangi şartlarda talep edileceği belirtilmiştir. Bu nedenle müvekkile ait alacak üzerinde herhangi bir rehin söz konusu olmayıp mesajlaşma kayıtlarından da anlaşılacağı üzere vadesi gelmiş bir borç söz konusudur.
Davalı yan aleyhine Karabük İcra Dairesinde …….. esas numarası ile icra takibi başlatılmıştır. Bahse konu icra dosyasında davalı yan borçlunun T.C.’sinin tespiti açısından  hesabı bulunan bankalara müzekkere yazılmıştır. Müvekkilin hak kaybına uğramaması adına davalı yanın üzerine kayıtlı taşınırları, taşınmazları ve üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarının haczine karar verilmesini sayın mahkemenizden talep ederiz.

 

HUKUKİ SEBEPLER:

İcra İflas Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu vs. ilgili mevzuat.

 

DELİLLER:

Müvekkil tarafından davalı yana verilen ve açıklama kısmında borç olarak yazılan dokuz adet dekont, vb.

 

SONUÇ VE İSTEM:

Yukarıda kısaca açıklanan nedenlerle Karabük İcra Müdürlüğünde …… esas sayılı dosyasında müvekkilin takip çıkışı olan …….. TL alacağının teminen davalı yanın borca yetecek miktarda taşınır, taşınmaz ve üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının uygun bir teminat karşılığı ihtiyaten haczine karar verilmesini, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı yan üzerinde bırakılmasına karar verilmesini saygılarımla talep ederim. (Tarih)

Başvuran Vekili

Av. Samet YILMAZ