Karabük İş Hukuku Avukatı
Fazla Çalışma Alacağında Faiz Türü

Fazla çalışma, iş hukuku davalarından işçilik alacakları kapsamında en sık karşılaştığımız olgudur. İşçilerin yaptıkları fazla mesai ücretleri işverenlerce yasaya uygun şekilde ödenmediğinden bahisle hak arayışı içerisine girmektedir. İşbu uyuşmazlık konusu iş mahkemelerini ziyadesiyle meşgul etmektedir. Kanun yoluna başvurarak alacağını tahsil etmek isteyen işçi, dava sürecinin sonunda alacağına kavuşacağından faiz talep etme hakkına sahiptir. Hak edişine zamanında kavuşamayan işçinin alacağına uygulanacak faiz türü aynı zamanda faiz başlangıcı da bir hayli önem arz etmektedir. Çünkü, faiz türüne göre alacağın miktarı değişmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu, işçinin çalışma hayatı ile sosyal hayatı arasında bir denge kurmak ve işçinin sosyal hayattan kopmamasını sağlamak amacıyla çalışma sürelerine sınırlamalar getirmiştir. Bahse konu kanunda; fazla çalışma, halk arasında yaygın kullanımı ile fazla mesai, kanun ile belirlenen haftalık çalışma sürelerinin aşılması ile yapılan çalışmaları ifade etmektedir. Bu yazımızda fazla çalışmanın oluşma koşullarından ziyade fazla çalışmaların tahsili amacıyla açılacak alacak davasında alacağa uygulanacak olan faiz türü ve faizin başlangıcı üzerinde durulacaktır. Faiz türünün belirlenmesi; işçi lehine hükmedilen alacağa uygulanacak faiz oranını belirleyeceğinden, alacak davasını kazanan işçinin eline geçen ücrette değişikliğe sebebiyet vereceğinden çok önemli bir konudur. Aynı şekilde faiz başlangıcı da işçinin eline geçecek olan alacağın miktarına doğrudan etki etmektedir.

 

Fazla Mesai Ücretine Uygulanacak Olan Faiz Türü

İşçi alacaklarına uygulanacak olan faiz türü çoğu zaman karışıklığa neden olmaktadır. Fazla mesai alacağına uygulanacak olan faiz türü 4857 sayılı İş Kanunu ile belirlenmiş olsa da mahkemelerce halen kanunda belirlenenin aksi yönde hüküm kurulabilmektedir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 13.04.2023 tarihli kararı ile bu hususa dikkat çekmiştir.

Anılı kararda, işçi iki yılı aşkın süredir çalışmakta olduğu işyerinden haklı bir neden olmaksızın çıkarılmıştır. Bunun üzerine işçi hak kazandığı fazla mesai ücretlerinin tahsili amacıyla alacak davası açmıştır. İşbu dava sonucunda yerel mahkeme davacı işçinin fazla mesai alacağını ve zamanında ödenmemiş alacaklarını davalı işverenden tahsil edilerek işçiye ödenmesine hükmetmiştir. Yerel mahkemece fazla mesai alacağına uygulanacak olan faizin yasal faiz olarak belirlenmesi üzerine Adalet Bakanlığı anılı kararın kanun yararına temyizen incelenmesini talep etmiştir.

İlgili Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2023/6814 E, 2023/5538 sayılı karar;

“4857 sayılı Kanun’un 34. maddesine göre gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Fazla çalışma ücreti, 4857 sayılı Kanun’un 34. maddesi bağlamında ücret niteliğinde olup gününde ödenmeyen fazla çalışma ücretine mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanmalıdır. Diğer taraftan kanuni faiz ve oranı, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun’un (3095 sayılı Kanun) 1 … maddesinde düzenlenmiştir. 4857 sayılı Kanun’un 34 üncü maddesinde ifade edilen en yüksek mevduat faizinin de Kanun’da öngörülen bir faiz türü olduğu hususunda tereddüt bulunmamaktadır. Ancak kanuni faiz ile kanundan kaynaklı faiz, aynı faiz oranını ifade etmez (HGK, 2017/(7)9-1812 E., 2021/185 K.). Bu sebeple Mahkemece alacağın kanuni faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesi hâlinde hükümden anlaşılması gereken faiz oranı, 3095 sayılı Kanun’un 1 … maddesinde öngörülen faiz oranıdır. Açıklanan nedenlerle hüküm altına alınan fazla çalışma ücretine 4857 sayılı Kanun’un 34 üncü maddesi uyarınca en yüksek mevduat faizi uygulanması gerektiği açıktır.” şeklinde tanzim edilmiştir.

 

Fazla Çalışma Ücreti Alacağında Mevduata Uygulanacak Olan En Yüksek Faiz Oranı Uygulanır

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin yukarıda yer verilen kararında, fazla çalışma ücretinin İş Kanunu madde 34’te tanımlanan ücret kapsamında yer aldığını ve bu nedenle fazla mesai ücret alacağına uygulanacak olan faizin mevduata uygulanacak olan en yüksek faiz olduğunun altını çizmiştir.

İşçilik alacakları talepli açılan davalarda, hayatını emeği ile kazanan işçilerin hak kaybına uğramasını önlemek adına alacak kalemine yürütülecek faiz türünün doğru belirtilmesi önem arz etmektedir. Bununla birlikte; işçinin çıplak ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti gibi alacak kalemlerine de en yüksek mevduat faizi uygulanmaktadır. Kıdem tazminatına uygulanacak olan faiz türü de en yüksek mevduat faizi olmakla birlikte Yargıtay ihbar tazminatı ve yıllık izin ücret alacaklarına yasal faiz uygulanması gerektiği görüşünü benimsemektedir. Bu hususa detaylı olarak işçilik alacaklarında faiz başlangıcı ve oranları başlıklı yazımızda değinilmiştir.

 

Fazla Mesai Ücretinde Faiz Başlangıcı

Fazla mesai ücret alacağına uygulanacak olan faiz başlangıcı farklı koşullarda değişiklik arz etmektedir. Zamanında fazla mesai alacağı ödenmeyen işçinin, bu alacaklarını işverenden yazılı olarak talep ettiği varsayımında yazılı bildirimin işverene ulaşma tarihi faiz başlangıç tarihi olarak kabul edilecektir. Bu noktada ihtarnamenin noter aracılığıyla çekilmesinin tercih edilmesi ispat edilebilirlik açısından faydalı olacaktır. Buna karşılık işçinin işverenden yazılı bir bildirimle fazla mesai alacaklarını talep etmediği bir vaka söz konusu ise; faiz başlangıcı kısmi miktar için dava açılış tarihi, ıslah ile arttırılan kısmı ise ıslah tarihi olacaktır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2017/3699 E., 2017/2669 sayılı kararı;

”Davaya konu fazla çalışma ücretinin zamanında ödenmemesi durumunda faiz başlangıç tarihi temerrüt tarihidir. Somut uyuşmazlıkta, dava tarihinden önce davalı temerrüde düşürülmediğinden faiz başlangıç tarihi, kısmi miktar için dava, ıslah ile artırılan miktar için ise ıslah tarihidir. Mahkemece fazla çalışma ücret alacağının ıslah ile artırılan kısmına ıslah tarihinden itibaren faiz yürütülmesinde isabetsizlik yok ise de, kısmi miktar yönünden dava tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerekirken, fesih tarihinden itibaren faiz yürütülmesi hatalı olup bozma sebebi ise de, bu hususun düzeltilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden hükmün HMK.nun geçici 3/2. maddesi yollaması ile HUMK.nun 438/7. maddesi uyarınca düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.” şeklindedir.

Yukarıda anılı Yargıtay kararında da fazla mesai ücret alacağında faiz başlangıcı işverenin temerrüde düşürüldüğü tarih olarak kabul edilmiştir.

 

Arabuluculuk Son Tutanak Tarihi Faiz Başlangıç Tarihi Olarak Kabul Edilir

01.01.2018 tarihi ile işçilik alacaklarına dair davalara arabuluculuk başvurusu yapılması zorunludur. Aksi takdirde başvuru yapılmaksızın dava açılması halinde işbu dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilecektir. Zorunlu arabuluculuk sürecinin fazla mesai ücretinin faiz başlangıcına olan etkisine değinecek olursak; Yargıtay, fazla mesai ve diğer işçilik alacaklarında işverenin arabuluculuk başvurusu ile temerrüde düşürülmüş kabul edileceğini kısacası faiz başlangıç tarihinin arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarih olabileceğini kabul etmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/3222 E., 2022/3813 kararı;

”Borçlu temerrüdünde önemli olan alacaklının borçluya yaptığı ihtarın şekli değil, borcun ödenmesi isteğinin kesin ve açık biçimde ortaya konularak borçluya ulaştırılmasıdır. Dairemiz uygulamasında, işçinin işverene yönelttiği ihtarda muaccel alacaklarını tek tek belirtmek kaydıyla ile işvereni temerrüde düşürebileceği, alacak miktarlarını ayrı ayrı belirtilmesinin zorunlu olmadığı kabul edilmektedir. Aynı husus arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen arabuluculuk son tutanağı yönünden de geçerlidir. Dava dilekçesinin talep sonucu kısmında bildirilen alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk faaliyeti sırasında karşı taraftan talep edilmesi halinde, davalı tarafın arabuluculuk başvurusuna konu edilen alacaklar yönünden son tutanak tarihi itibariyle temerrüde düştüğü ve talep edilen (kıdem tazminatı dışındaki) alacaklara bu tarihten itibaren faiz uygulanabileceği kabul edilmelidir. Bu sonuç davalı işverenin usulüne uygun davet edilmesine rağmen arabuluculuk görüşmelerine katılmadığı durumlarda da geçerlidir.” şeklinde tanzim edilmiştir.

 

Fazla Mesai Ücretine Uygulanacak Olan Mevduat Faizinin Belirlenmesi (Mevduata Uygulanacak Olan En Yüksek Faiz Oranının Belirlenmesi)

Makalemizin önceki kısımlarında fazla mesai ücretine uygulanacak olan faiz türünün mevduat faizi olduğunu belirtmiştir. Fazla mesai ücret alacağına uygulanacak en yüksek mevduat faizi oranın belirlenmesi noktasında Merkez Bakası verilerine bağlı kalınmamalı ve temerrüdün gerçekleştiği zamanda bankalarca bir yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranını bulmak için bankalara fiili faiz oranının sorulması gerekir. Unutulmamalıdır ki, faiz oranının tespiti hak ve alacaklarına zamanında ulaşamayan işçinin elde edeceği alacağı doğrudan etkileyecektir.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2017/ 8665 E., 2017/22536 kararı,

“Kıdem tazminatı için uygulanması gereken faiz, ödeme gününün kararlaştırıldığı ya da temerrüdün gerçekleştiği zamanda bankalarca bir yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı olmalıdır. Aynı miktar için ikinci yılın başlangıcındaki en yüksek banka mevduat faizinin belirlenerek uygulanması, gecikme daha da uzunsa takip eden yıllar için de aynı yönteme başvurulması gerekir. Yıl içinde artan ve eksilen faiz oranları dikkate alınmaz. Yıllar itibarıyla faiz oranları değişebileceğinden kararda faiz oranının gösterilmemesi gerekir. Ücret alacağı için özel banka-kamu bankası ayrımı yapılmaksızın mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının belirlenmesi gerekir. Yasada, “uygulanan en yüksek faiz” sözcüklerine yer verildiğinden, söz konusu faiz oranının uygulanıp uygulanmadığı mahkemece kendiliğinden denetlenmelidir. Bankaların belli dönemlerde T.C. Merkez Bankası’na uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz oranı fiilen uygulanmış olmadıkça ücret yönünden dikkate alınmamalıdır.” şeklinde tanzim edilmiştir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir