EYT yasası, milyonlarca vatandaşı ilgilendirmekte olup kapsamında neler içerdiği de herkes tarafından merak konusu olmuştur. EYT nedir kimleri kapsar, EYT şartları, EYT yaş şartı gibi en çok aratılan soruların cevapları bu makalede yer almaktadır.
EYT Son Dakika Bugün 2022
EYT Nedir?
Emeklilikte yaşa takılanları ifade eden EYT, 8 Eylül 1999 tarihi öncesinde sigortalı olanları kapsayan bir yasadır. EYT öncesinde emekli olabilmek için sigortalılık süresi, prim günü ve yaş şartı isteniyorken bu yasa ile birlikte çoğu vatandaşı mağdur eden yaş şartı ortadan kalkacaktır. Yaklaşık 6 milyon kişiyi ilgilendiren bu soruna binaen hazırlanan yasa hakkında merak edilen soruları bu makalede cevaplandıracağız.
EYT Ne Zaman Çıkacak?
EYT yasasının düzenlemeleri tamamlanmış olup, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin tarafından 2023 Ocak’ta yürürlüğe gireceği açıklanmıştır. Yeni yılda milyonlarca vatandaşımız EYT yasasından faydalanabilmiş olacaktır.
EYT Şartları 2022
EYT yasası tasarısı uygulanabilmesi için gereken şartların neler olduğu da bir diğer merak edilen sorudur. EYT şartları 2022 için şu şekildedir:
- 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta kaydının mevcut olması
- 5000 prim gün sayısını tamamlanmış olması
- Kadınların 20 yıl, erkeklerin 25 yıl sigortalılık süresini doldurmuş olması
EYT şartları 2022 için belirlenen kriterlerde görüldüğü gibi prim gün sayısı ve sigortalılık şartlarında bir değişim yoktur. Kanun tasarısı yaş mağdurlarının lehine olacak şekilde düzenlenmiştir. EYT yasasından yararlanabilecek olan kişilerin 8 Eylül 1999 tarihi öncesinde 18 yaşını tamamlamış olmaları gerekmektedir. Bu tarihte 18 yaşını doldurup sigortasını yaptırmış olan kişinin bugüne kadar toplam 24 yıllık sigortası olmuş olacaktır. Yani kişi kadın ise 24 yıllık sigorta ile 42 yaşında emeklilik hakkını elde edebilecek, kişi erkek ise de bir sonraki yıl yatırılan sigorta ile 25 yıllık sigortaya sahip olacağından 43 yaşında emekli olabilecektir. Bir diğer ifadeyle, bu yasanın kabulü ile sigortalılık süresini ve primlerini tamamlamış olan kişilerin emekli olabilmeleri için yaş bekleme halleri ortadan kalkmış olacaktır.
EYT Maaş Hesaplama
EYT yasasından faydalanacak olan vatandaşların maaş hesaplaması yapılırken bazı kriterler göz önüne alınacaktır. Bu belirlenen kriterler şu şekildedir:
- Kişinin çalıştığı yıllar
- Aylık kazançları
- Çalışma süreleri
- İşe ara verip vermemiş olmaları
- Yaş beklerken ödenen fazla primler
EYT maaş hesaplaması yapılırken 3 farklı döneme göre hesaplama yapılacak. İlgili bu dönemler:
- 2000 yılı öncesi dönem
- 2000 yılı ile Ekim 2008 arası dönem
- Ekim 2008’den sonraki dönem
EYT yasası ile emekli maaşı hesaplanırken kişilerin tüm çalışma hayatları önem arz etmektedir. Yani emekli maaşı için hesaplama yapılırken, her vatandaşın bu 3 dönemdeki sigorta yapılmış her günü değerlendirmeye katılacaktır. Bir başka ifadeyle; vatandaşın sigortalılık dönemindeki tüm kazancı, emekli maaşı için hesaplama yapılırken dikkate alınacaktır.
EYT yasası sonrasında kimlerin daha yüksek emekli maaşı alacağı da vatandaş tarafından en çok merak edilip sorulan sorulardan biri olmuştur. EYT yasası sonrası bağlanan emekli maaşlarının miktarı, SGK’ye bildirilen prime esas kazanç yani brüt maaşın miktarına göre belirlenecektir. Yani; brüt maaşı yüksek olan kişilerin EYT yasası sonrasında emekli maaşları da daha fazla olacaktır. Tüm çalışma hayatı boyunca maaşı asgari ücret üzerinden ödenen kişilerin emekli maaşları daha düşük olacaktır.
EYT emekli maaşlarının ilki 2023 Şubat ayında yatırılacak olduğundan maaşlara yeni yıl zammı da eklenmiş olacaktır.
EYT yasası tasarısı onaylandığı an ilk etapta yaklaşık 1,5 milyon kişinin emeklilik hakkını elde edeceği, bununla birlikte yasanın genel olarak yaklaşık 6 milyon kişiyi kapsayacağı öngörülmektedir.
EYT ile Prim Farkı Değişecek mi?
Asgari ücretle çalışan bir kişiye işveren sigorta prim maliyeti olarak brüt maaşın %17,5’unu öderken, emekli olan kişilerin çalışmaya devam ettikleri takdirde brüt maaşlarının %24,5’u kadarını sigorta prim maliyeti olarak ödemektedir. EYT yasası ile de emekli olacak kişilerin sayısı artacağı için, işe devam etmek isteyen emekli çalışanlara ödenecek sigorta primlerindeki artışın işverenleri zorlayacağı öngörülmektedir. Bu soruna çözüm olarak da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, prim farkının %5 oranında azaltılacağını açıklamıştı. Bununla birlikte Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yönetim Kurulu Başkanı yaptığı açıklamada EYT yasası yürürlüğe girdikten sonra emekli olup çalışmayı sürdürecek olanların işverene herhangi bir ek maliyet getirmeyeceğini ifade etmiştir. Yetkili kişi ve kurumlardan zaman zaman farklı açıklamalar olsa da tüm bu hususlar EYT yasası tasarısı kanunlaştığında netleşmiş olacaktır.
EYT ile Kimler Kısmi Emekli Olabilir?
EYT yasası ile emekli olabilmek için gerekli olan prim gün sayısını tamamlayamamış kişilere bazı haklar tanınacaktır. Yaş sebepli tanınan bu emeklilik imkanına kısmi emeklilik denmektedir. 8 Eylül 1999 tarihi öncesinde sigortalı olan kişilerin kısmi emekli olabilmesi şu 3 şartı sağlaması gerekmektedir:
- 3600 gün (10 yıl) primini tamamlamak
- 15 yıllık sigortalılık süresine sahip olmak
- Kadınların 50, erkeklerin ise 55 yaşını doldurması
Bu 3 şartı da sağlayan kişiler EYT ile kısmi emekli olabilecektir.