Derece ve Kademe İlerlemesi

yonetim

Temmuz 19, 2024

Karabük İdare Hukuku Avukatı

Derece ve kademe ilerlemesi, devlet memurlarının maaş ve diğer haklarını etkileyen önemli bir husustur. Ancak, bu husus oldukça karmaşıktır. Bu yüzden; bu konuda memurların hakları konusunda bilinçli olmaması zaman zaman hak kaybına yol açmaktadır. Bu sebeple, bu yazımızda derece ve kademe ilerlemesinden hususları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Kademe, Derece ve Terfi Nedir?

Kademe, derece içinde görevin önemi veya sorumluluğu artmadan memurun aylığındaki ilerlemedir.

Derece, memurun öğrenim durumu ve hizmet yılları itibarıyla bulunmakta olduğu konumu ifade etmektedir. Ayrıca; kadro derecesi de, atanmış ve/veya işgal edilmekte olan kadronun karşılığı olarak devletin tahsis etmiş olduğu rakamı/dereceyi ifade etmektedir. (DMK m. 64)

Son olarak; terfi, memurun bulunduğu derece ve kademeden bir üst derece ve kademeye yükseltilmesidir.

Memurluk Dereceleri Nelerdir?

Devlet Personel Müdürlüğü ve Maliye Bakanlığı; her devlet kurumu için kadro sınıflarını, derecelerini, çalışan sayısını, memur unvanlarını ve her kadroda kaç kişinin çalışması gerektiğini belirlemektedir. Dolayısıyla; memurluk derecelerini hesabında aşağıdaki hususları değerlendirmektedir:

Mezuniyet derecesi
İşe başlama tarihi ve derecesi
Mevcut kademe ve tarihi
Lisede hazırlık sınıfı okuyup okumadığı
Takla sicilinin olup olmadığı
Mevzuata göre bir yıla kadar ücretsiz izin yapıp yapmadığı (askerlik hariç)
Memurluk deneyimi

657 Derece ve Kademe Tablosu Nedir?

Memurların kadro ve dereceleri, sınıflarına ve deneyimlerine göre değişmektedir. Dolayısıyla; mevzuattaki öğrenim durumlarına göre memurluk derece ve kademe tablosu aşağıdaki gibidir:

İlkokul mezunları: 15. derece 1. kademeden başlar, en fazla 7. dereceye yükselir.
Ortaokul mezunları: 14. derece 2. kademeden başlar, en fazla 5. dereceye yükselir.
Ortaokul denginde mesleki ve teknik okul mezunları: 14. derece 3. kademeden başlar, en fazla 4. dereceye yükselir.
Lise mezunları: 13. derece 3. kademeden başlar, en fazla 3. dereceye yükselir.
2 yıllık ön lisans mezunları: 10. derece 2. kademeden başlar, en fazla 1. dereceye yükselir.
3 yıllık lisans mezunları: 10. derece 2. kademeden başlar, en fazla 1. dereceye yükselir.
4 yıllık lisans mezunları: 9. derece 1. kademeden başlar, en fazla 1. dereceye yükselir.
5 yıllık lisans mezunları: 9. derece 3. kademeden başlar, en fazla 1. dereceye yükselir.
6 yıllık lisans mezunları: 9. derece 2. kademeden başlar, en fazla 1. dereceye yükselir.

Derece İlerlemesi Nedir?

Derece ilerlemesi; memurun bulunduğu hizmet sınıfı içinde bir üst dereceye geçmesidir. (DMK m. 68) Genellikle, derece yükselmesi ile memurun görev, yetki ve sorumluluklarında bir değişiklik bir artış olmaktadır. Çünkü; derece belli bir görev, yetki ve sorumluluk düzeyini tanımlayan bir kavramdır.

Derece İlerlemesinin Şartları Nelerdir?

Kanun koyucu derece yükselmesinin usul ve şartlarını mevzuatta göstermiştir. Kanun koyucu, memurların 2 şekilde derece yükselmesini öngörmektedir: “olağan derece yükselmesi” (DMK m. 68/A) ve “olağan dışı derece yükselmesi” (DMK m. 68/B)

Olağan Derece Yükselmesi Nedir?

Olağan derece yükselmesi, bir memurun bulunduğu dereceden bir üst dereceye yükselmesi işlemidir. Bu yükselmenin gerçekleşmesi için bazı şartların sağlanması gerekir:

Üst dereceden boş kadro olmalıdır.
Memurun bulunduğu derecede en az 3 yıl ve bu derecenin 3. kademesinde 1 yıl çalışmış olması gerekir.
Memurun, yükseleceği kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri taşıması gerekir.

Olağan Dışı Derece Yükselmesi Nedir?

Olağan dışı yükselme, devlet memurlarının kazanılmış haklarına bakılmadan, üst yönetim kadrolarını gençleştirmeyi ve yetenekli memurlara yükselme imkanı sunmayı amaçlamaktadır. Böylece; hizmet süresi bakımından daha aşağı derecelerde bulunan ve ilk 4 dereceye yükselmesi mümkün olmayan başarılı memurlar, ilk dört dereceye yükseltilebilir. Ancak, olağan derece yükselmesi idarenin takdiriyle memurların belirli şartları taşımaları halinde gerçekleşmektedir. Bu şartlar aşağıdaki gibidir: (DMK m. 68/b)

Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı dışında olması,
Yüksek öğrenim görmüş olması,
Atanacağı görevin gerektirdiği niteliklere sahip olması,
Aşağıdaki hizmet süresine sahip olması;
- 1. dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl,
- 1. ve 2. dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl,
- 3. ve 4. dereceli kadrolar için en az 8 yıl,

Ancak, 4 yıldan daha az süreli yüksek öğrenim görenler için yukarıdaki sürelere 2’şer yıl ilave edilir.

Derece Yükselmesinde Onay Mercii Neresidir?

Derece yükselmesi ile ilgili onay merci, atamaya yetkili amirdir. Ancak; mevzuata atamaya yetkili amirin kim olduğu açıkça belirtilmemiştir. Çünkü; atamaya yetkili amirler, genellikle kurumların kuruluş ve görevlerini düzenleyen yasalarda gösterilmiştir. Buna göre; aşağıdaki durumlar için onay mercileri şunlardır.

Bakanlıklar ve bağlı kuruluşlarda atamaya yetkili amir, bakanlardır.
Kamu kurum ve kuruluşlarında atamaya yetkili amir, kurumun en üst yöneticisidir.
Mahalli idarelerde atamaya yetkili amirler şunlardır:
- İl özel idarelerinde vali,
- Belediyelerde belediye başkanı,
- Mahalli idare birliklerinde birlik başkanıdır.

Ayrıca, müşterek kararla atanmış olanların derece yükselmeleri ilgili bakanın veya yetkili kıldığı makamın onayı ile yapılmaktadır.

Üst derece kadroya atanmış olup da, kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık dereceleri daha aşağıda bulunanların kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık derecelerinin yükseltilmeleri için onay aranmayacaktır. Bu durum, bu halin devamı süresince geçerlidir. Ancak, DMK m. 45/2‘de yer alan atamalar bu halin istisnasıdır.

Kademe İlerlemesi Nedir?

Kademe ilerlemesi, devlet memurunun bulunduğu kadro derecesi içindeki bir kademeden, bir üst kademeye ilerlemesidir. Yani, kademe ilerlemesi, memurun görev, yetki ve sorumluluğunda bir artış olmaksızın, aylık ve kıdemindeki artışı belirlemek için kullanılmaktadır Kademeler, her derece içerisinde 3 kademe olacak şekilde düzenlenmiştir. Derecedeki ilerleme derece numarasının azalmasıyla, kademedeki ilerleme ise kademe numarasının artmasıyla gerçekleşir. Kademe ilerlemesi, 9/1’den başlayıp 1/4’e kadar devam etmektedir. Örnek olarak, bir devlet memuru üniversite mezunu olarak 9/1 kademeden işe başlar. 3 sene sonra 9/3’e, 6 sene sonra 8/3’e, 9 sene sonra 7/3’e yükselir. Böylece; kademe ilerlemesi, memurun maaşının, kıdeminin ve diğer haklarının artmasını sağlamaktadır.

Kademe İlerlemesinin Şartları Nelerdir?

Kademe ilerlemesinin 3 şarta tabidir. Memurun kademe ilerlemesi yapabilmesi için 3 şartın bir arada bulunması gerekmektedir. Bu doğrultuda; söz konusu 3 şart şunlardır: (DMK m. 64)

Memurun o kademede en az 1 yıl çalışmış olmalıdır.
O yıl içinde olumlu sicil almalıdır.
Çalıştığı derecede daha ileri bir kademenin bulunması Eğer ki, koşullardan biri yoksa kademe ilerlemesi mümkün değildir.

Kademe İlerlemesinin Özel Şekilleri Nelerdir?

Genel kurallar dışında, kademe ilerlemesinin 2 özel şekli vardır: zorunlu sürekli görev yapanlara ilişkin kademe ilerlemesi ve disiplin cezası almayanlara ilişkin kademe ilerlemesi.

Zorunlu Sürekli Görev Yapanlara Kademe İlerlemesi Nedir?

Zorunlu sürekli görevle kalkınmada öncelikli yörelere atanan memurları ilgilendirmektedir. Bu doğrultuda; bu memurlara fiilen çalıştıkları her 2 yıl için, 1 kademe ilerlemesi daha verilmektedir. Bu ilerleme, aylık derecelerinin yükseltilmesinde de dikkate alınmaktadır.

Disiplin Cezası Almayanlara Kademe İlerlemesi Nedir?

Memurun fiili olarak ifa ettiği her 8 yıllık hizmet için bulunduğu kademeden 1 kademe ilerletilir. Ancak; memurun bu haktan faydalanabilmesi için 8 yıllık süre içinde, herhangi bir disiplin cezası almaması gerekmektedir. Eğer ki, memur disiplin cezası alırsa, bu süreler ceza tarihinden itibaren yeniden işlemeye başlayarak hesaplanmaktadır. (DMK m. 64) Ayrıca; bu ilerleme de aylık derecelerin yükseltilmesinde dikkate alınmaktadır.

Kademe İlerlemesinin İstisnai Halleri Nelerdir?

Genel kademe ilerlemesi şartların şartların istisnai olduğu bazı haller vardır. Ayrıca; söz konusu istisnai hallerde kademe ilerlemesi için, kuruma başvurmaya gerek yoktur. Bu doğrultuda; söz konusu istisnai haller şunlardır:

Muvazzaf askerlik sonrası aday memurluk 1,5 yıl sonra asil memurluğa geçmektedir.
Sınıfların giriş derecelerinin ileri kademelerinden işe başlayanlar, 1 yıl çalışmış gibi kabul edilmektedir.
Özel sektörde geçen hizmetler, intibakta değerlendirilmektedir.

Kademe İlerlemesi için Memurun Kuruma Başvurması Gerekli midir?

Memurların kademe ilerlemesi için kuruma başvurması gerekmemektedir. Çünkü, kurum kademe ilerlemelerini kendiliğinden yapılmaktadır. Eğer ki; disiplin cezası alan memurlar, kademe ilerlemesi cezası alırsa 60 gün içinde il idare mahkemesinde yürütme durdurma istemli iptal davası açabilmektedir.

Kademe İlerlemesinin Toplu Onayla Yapılması Nedir?

Kademe ilerlemesi süreci belirli kurallara ve onay mekanizmalarına dayanmaktadır. Bu doğrultuda; kademe ilerlemesi otomatik bir sürece tabidir. Yani; kademe ilerlemesi için gereken şartları taşıyan memurlar, hak kazandıkları tarihten itibaren ve başkaca bir işleme gerek kalmadan bir üst kademeye ilerlemektedir. (DMK m. 64) Bu işlem aylık dönemler halinde toplu olarak yapılmaktadır. Örneğin, bakanlık merkez ve taşra teşkilatı personelinin kademe terfi onayı 15.03.2018-14.04.2018 tarihleri arasında terfi edeceklerin listesi, birimler itibariyle çıkarılır ve izleyen ay başından (15.04.2018) geçerli olmak üzere onay alınır. Bu işlem her ay rutin olarak yapılır ve gereği için birimlerine gönderilir.

Kademe İlerlemesine Hak Kazanamayan Memurun Durumu Nedir?

Kurumlar, kademe ilerlemesine hak kazanamayan memurları her ay toplu olarak belirlenecektir. Daha sonra; ilerlemeye hak kazanmadıkları sonradan tespit edilenlerin kademe ilerlemeleri, ilerlemiş sayıldıkları tarihten geçerli olmak üzere iptal edilecektir.

Kademe İlerlemesinin Toplu Yapılmasında Onay Merci Neresidir?

Kademe ilerlemesi ile ilgili onay mercii, atamaya yetkili amirdir. Ancak; onay mercileri, kademe ilerlemeleri ile ilgili yetkilerini astlarına devredebileceklerdir.

Lisansüstü Eğitimin Derece ve Kademe İlerlemelerine Etkisi Nedir?

Lisansüstü eğitimin derece ve kademe etkisi mevzuatta düzenlenmiştir. Memuriyete girişten önce veya sonra, aşağıdaki lisansüstü programları tamamlayanlara derece ve kademe ilerlemesi uygulanır:

Yüksek Lisans (Master): Memurluğa girişten önce veya sonra yüksek lisans derecesi alanlara bir kademe ilerlemesi verilir. Master yapan ve daha sonra doktora yapan bir memura toplamda 1 derece (2 kademe) yükselmesi uygulanır.
Doktora: Mesleki alanla ilgili doktora yapanlara 1 derece yükselmesi verilir.
Lisansüstü Sertifikası: En az 1 yıl süreli lisansüstü eğitim programını tamamlayarak lisansüstü sertifika alanlara 1 kademe ilerlemesi verilir.

“Lisansüstü ihtisas sertifikası” tek belge türü değildir. Bu isimde olmasa da, en az 1 yıllık lisansüstü eğitimi belgeleyen her belge bir kademe ilerlemesi için yeterlidir. Yüksek lisans ve doktora yapan bir memura toplamda 1 derece ve 1 kademe ilerlemesi uygulanır. Bazı öğrenim kurumlarında lisansüstü eğitimin “lisansüstü eğitim sertifikası” ile aynı kabul edildiği durumlarda, doktora yapan memura 1 derece yükselmesi uygulanmaktadır. Örneğin; 9. derecenin 3. kademesinden göreve başlayan bir doktor, uzmanlık belgesi aldığı için bir derece yükselmesiyle 7. derecenin 3. kademesine yükseltilir. Diğer taraftan: hukuk fakültesini bitiren ve ardından yüksek lisans ve doktora yapan bir memur, 9/1’den değil, 8/1’den göreve başlatılmaktadır.

Muvazzaf Askerlik Görevini Yapan Erkek Memurların Derece ve Kademe İlerlemeleri Nasıl Olur?

Muvazzaf askerlikten sonra devlet memurluğuna girenlerin bu hizmetlerinin değerlendirilmesi, asaletlerinin onayına (memur adaylıklarının bitip asli memurluğa geçirilmelerine) bağlıdır. (DMK m. 84) Bu durumda aday memurlar hakkında uygulanan hükümler bunlar hakkında da uygulanacaktır. Böylece, muvazzaf askerlik hizmetini yaptıktan sonra memuriyete girenlerin asaletlerinin onayından sonra, adaylıktaki süre ile muvazzaf askerlikteki sürelerinin de değerlendirilmesi sağlanmıştır. Böylelikle, mevzuat askerliğini, er, astsubay ve subay olarak yapmış olanların tümüne eşit ve hakkaniyete uygun bir hüküm getirmiştir.

Ayrıca; bulunduğu kademede 1 yılı dolmayan ancak, adaylığı onanan memurların muvazzaf askerlikteki süresi kademe ilerlemesinde değerlendirilmektedir. Ayrıca; eğer koşullar elverirse derece yükselmesinde de, değerlendirilmektedir. Örneğin, 18 ay askerlik sonrası memuriyete giren ve 1 yıl sonra asalet onayı alan yüksekokul mezunu bir memur, 9/1’den göreve başlar. Adaylık (1 yıl) ve askerlik (18 ay) süreleri birlikte değerlendirilerek 9/3’e terfi edilir. Adaylık süresi 1-2 yıl arasındadır. Bu sürenin dolmadan askerlik süresi değerlendirilemez. Eski memuriyette kazanılmış haklar, yeni memuriyete aktarılır.

Yeşil Pasaportun Derece ve Kademe ile Bağlantısı Nedir?

3. derece kadrolarda bulunan veya Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilerek sözleşmeli olarak çalıştırılan kamu görevlilerine, yeşil pasaport verilmektedir. (Pasaport Kanunu m. 14/a) Yeşil pasaport almaya hak kazanmak için 3/1, 3/2, 3/3, 2/1, 2/2, 2/3, 1/1 derece ve kademelerinde bulunmak gerekmektedir. İdare, yeşil pasaport veya diğer talebi reddederse 60 gün içinde idare mahkemesine yürütme durdurma istemli iptal davası açmak mümkündür.

Hangi Şartlarda İlave Derece ve Kadem Uygulaması Yapılır?

Mevzuatta hangi memurlara ilave kademe/derece uygulaması yapılacağı aşağıdaki tablodaki gibidir:

Görev/Eğitim Durumu	Kademe/Derece İlerlemesi
Avukatlık stajı (açıkta)	2 kademe
Avukatlık stajı (memuriyette)	1 kademe
4 yıllık yükseköğrenim (mühendis, mimar)	1 derece
5 yıllık yükseköğrenim (mühendis, mimar)	1 derece
Teknik hizmetler sınıfı	1 derece
Sağlık bilimleri lisansiyerleri	1 derece
Orta dereceli okul öğretmenliği	11. derece 1. kademe
Ortaokul ve dengi okulların her fazladan yılı	1 kademe
Teknik öğretim okulları mezunları (mesleklerinde)	1 kademe
Kurumların açtığı kurslar (3 kademeyi geçmemek kaydıyla)	1 kademe/yıl
Diyanet İşleri Başkanlığı hafızları	1 derece
Emniyet hizmetleri sınıfı (ilkokul mezunu)	2 derece
Emniyet hizmetleri sınıfı (lise mezunu)	1 derece 1 kademe
Emniyet hizmetleri sınıfı (yükseköğrenim)	1 derece
Genel İdare Hizmetleri sınıfı (Orman Muhafaza Memuru)	1 derece
Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi stenografları	1 derece
Lisansüstü eğitim (yüksek lisans/master)	1 kademe
Lisansüstü eğitim (doktora)	1 derece
Doktora sonrası doçentlik (üniversitede)	1 derece
Doktora sonrası doçentlik (diğer memuriyetlerde)	2 kademe
Hizmet içi eğitim (1 yıl)	1 kademe
Hizmet içi eğitim (2 yıl)	1 derece
Milli Eğitim Bakanlığı’nın mesleki kursları	1 kademe
Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü	1 kademe/yıl (2 yılı geçmemek kaydıyla)